XX Zjazd Polskiego Towarzystwa Badań Radiacyjnych

Od dziesięcioleci rozwojowi technologii elektromagnetycznych (T-EM) towarzyszy naukowe rozpoznanie zagrożeniami elektromagnetycznymi (Z-EM) wynikających z oddziaływania pola-EM na pracujących i infrastrukturę techniczną środowiska pracy. „Złotym standardem” w ochronie przed Z-EM jest ich parametryzacja skorelowana z charakterystykami (bio)fizycznych mechanizmów interakcji elektromagnetycznych z bio- i technosferą (o ile mechanizmy interakcji (deterministyczne) można sparametryzować i przeprowadzono systematyczne i wystarczająco rozległe badania naukowe (bardzo kosztowne), aby je naukowo udokumentować). W środowisku konieczne bywa odwołanie się do multimodalnej parametryzacji Z-EM (przy złożonym narażeniu na pole-EM i występujące równocześnie rozmaite mechanizmy interakcji), a ponadto podstawy naukowe parametryzacji bywają niewystarczające (przy braku miarodajnych opracowań naukowych lub kiedy przy nowych lub rozwijających się T-EM pojawiają się nowe warunki narażenia).
Problemy parametryzacji Z-EM odnoszą się przykładowo do środowiska pracy przy medycznych skanerach rezonansu magnetycznego(SRM). SRM jest źródłem bardzo silnego pola-EM: stale wytwarzanego pola magnetostatycznego (PMS) oraz emitowanego podczas diagnozowania pacjenta impulsowego pola gradientowego i radiofal (I-PGRF). Podczas poruszania się w PMS organizm pracownika podlega również narażeniu na wolnozmienne pole magnetyczne (WZ-PM). W otoczeniu SRM konieczna jest multimodalna parametryzacja Z-EM, uwzględniająca mechanizmy interakcji każdej ze wspomnianych składowych narażenia - obecnie brak konsensusu naukowego zarówno w odniesieniu do wymagających uwzględnienia mechanizmów interakcji (elektro- i mechano-fizjologicznych oraz termicznych i elektro(magneto)chemicznych), jak i ich parametryzacji w dziedzinie częstotliwości, czasu i przestrzeni, oraz kryteriów klasyfikacji Z-EM dotyczących poszczególnych pracowników (m.in.:WHO, IARC, ICNIRP, IEEE, FDA).
Praktycznym rozwiązaniem może być zastosowanie parametryzacji funkcjonalnej Z-EM - Funkcjonalnych Poziomów Interwencji (FPI) – np. doświadczalne rozpoznania zasięgu przestrzeni otaczającej SRM, w której mogą wystąpić poszczególne rodzaje Z-EM:
(PSRM-a) zaburzenia równowagi, zawroty głowy, mdłości, zakłócenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, itp. - bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa pracowników lub pacjentów, wynikające z elektrodynamicznych konsekwencji oddziaływania WZ-PM;
(PSRM-b) przyciągnięcie ciężkich przedmiotów ferromagnetycznych do SRM - śmiertelne zagrożenie dla pracowników i pacjentów, zagrożenie poważnego uszkodzenia SRM;
(PSRM-c) przyciągnięcie małych przedmiotów ferromagnetycznych do SRM - zagrożenie dla pracowników lub pacjentów (np. przecięcie skóry osoby uderzonej przedmiotem, brak zagrożenia dla SRM).
Zostaną omówione charakterystyki PSRM-a, PSRM-b i PSRM-c oraz parametry dynamicznego wektorowego narażenia na WZ-PM przy SRM (0,5-7T) i zasady oceny jego konsekwencji elektrodynamicznych (nasobne pomiary profili narażenia na WZ-PM przy SRM i symulacji komputerowych pola elektrycznego indukowanego w organizmie).
Wyniki VI etapu „Rządowego Programu Poprawy Bezpieczeństwa i Warunków Pracy”, finansowanego w zakresie zadań służb państwowych ze środków Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. Zadanie nr 3.ZS.14. pt. EM-Centrum. Koordynator Programu: CIOP-PIB.