XX Zjazd Polskiego Towarzystwa Badań Radiacyjnych

Wstęp i cel: Zjawisko nadwrażliwości na niskie dawki promieniowania jonizującego (HRS – low-dose hyper-radiosensitivity) oznacza większą śmiertelność komórek po niskich (<0,5 Gy) dawkach promieniowania w porównaniu do tej przewidywanej na podstawie modelu LQ. Jedną ze strategii klinicznego wykorzystania zjawiska HRS jest zastosowanie niskich (≤0,5 Gy) dawek frakcyjnych (LDFR) w skojarzeniu z indukcyjną chemioterapią u chorych na nowotwory złośliwe. Wykazano bowiem, że LDFR 4x0,5 Gy potęgują efekt chemioterapeutyków efektywniej niż pojedyncza dawka 2 Gy. Biorąc pod uwagę, że ok. 25% linii nowotworowych jest HRS-ujemnych, nasuwa się pytanie czy chorzy z HRS-ujemnymi nowotworami odniosą korzyść z takiej terapii. Celem badań było sprawdzenie czy chemiouwrażliwiający efekt LDFR 4x0,5 Gy na karboplatynę i paklitaksel ujawni się w komórkach nowotworowych, w których nie występuje zjawisko HRS.
Materiały i metody: Do badań wykorzystano 2 HRS-dodatnie (FaDu i SCC-41) i 2 HRS-ujemne (SCC-25 i SCC-152) linie raka głowy i szyi. Wpływ LDFR 4x0,5 Gy w porównaniu do dawki pojedynczej 2 Gy na karboplatynę i paklitaksel oceniono na podstawie: analizy przeżycia komórek (testem klonogennym) oraz kinetyki rozpoznawania i naprawy uszkodzeń DNA (testem ognisk pATM i gamma-H2AX).
Wyniki: Analiza przeżycia komórek wykazała istotny chemiouwrażliwiający efekt LDFR 4x0,5 Gy na karboplatynę i paklitaksel w komórkach 4 linii niezależnie od występowania w nich zjawiska HRS. Co ciekawe, największy efekt zaobserwowano w HRS-ujemnej linii SCC-152. Chemiouwrażliwiający efekt LDFR 4x0,5 Gy nie różnił się istotnie od efektu 2 Gy. Natomiast liczba uszkodzeń DNA (liczba ognisk pATM i 𝛾H2AX) indukowanych LDFR 4x0,5 Gy była trzykrotnie niższa niż po dawce 2 Gy, co sugeruje, że część uszkodzeń DNA po dawkach 4x0,5 Gy nie została rozpoznana przez białko pATM.
Wniosek: Chemiouwrażliwiający efekt LDFR 4x0,5 Gy wystąpił w komórkach wszystkich linii raka głowy i szyi niezależnie od obecności zjawiska HRS.

Projekt finansowany NCN PRELUDIUM BIS 1 UM-2019/35/0/NZ3/03039